Khu tứ giác nằm giữa các phố Sinh Từ, Văn Miếu, khu nhà ga xe lửa và khu lầy lội Lương Sử, suốt nửa thế kỷ từ sau khi Hà Nội thuộc Pháp, là một nơi chứa những “tầng lớp hạ đẳng” của thành phố Hà Nội.
Đó là một khu vực nằm trên đất cũ các làng xóm có tên văn học như Văn Mạc, Thanh Ngô, Ngự Sử, Yên Hòa thuộc tổng Hữu Nghiêm huyện Thọ Xương. Những địa danh này còn nhắc nhở cái thịnh thời vừa qua không lâu của nền văn hóa nho học phong kiến. Và rồi chỉ một thời gian ngắn nạn ngoại xâm, sự thay đổi chế độ đã làm cho nơi đây trở thành chỗ tụ tập của đám người nghèo khổ mà người ta gọi là “cặn bã xã hội”.
Khu vực này chỉ còn mấy di tích cũ bị bỏ mặc tồi tàn giữa cái quang cảnh bùn lầy nước đọng hôi hám. Đình thôn Yên Hòa ở cuối phố Đinh Tiên Hoàng (nay là Trần Quý Cáp); đình còn có tên thông thường là đình Cà, có lẽ vì chỗ đất hoang chung quanh đình có nhiều gia đình nghèo đến dựng túp lều ở tạm làm nghề muối cà bát, cà pháo và buôn cà các nơi về bán trong chợ Cửa Nam. Bên trong còn có chùa Quanh Ninh và Y Miếu. Chùa thì nhỏ, không có gì đặc biệt; còn Y Miếu thì mới được dựng lại giữa một vườn cây thuốc nam, còn nền Y Miếu cũ là ở chỗ chùa Phổ Giác, hay là chùa Tàu, do chính quyền thành phố cho di từ phía đông hồ Gươm đến đến khoảng năm 1887. Không còn ai nhớ được chỗ nào là Đốc Học Đường đã bị đổ nát và dỡ bỏ, chỗ nào là di chỉ của đền Trung Liệt mà Hoàng Cao Khải đưa về dựng ở Thái Hà ấp. Tòa nhà đền Sinh Từ đồ sộ thì đóng cửa không ai ra vào, dần thành chỗ tạm trú của nhũng "ông không tên" đeo bị gậy.
Khu nhà ga xe lửa có một bức tường dài ngăn từ đầu phố Sinh Từ đến đầu phố Khâm Thiên; bên trong là những đường sắt chằng chịt, bức tường dài và cao không có lấy một cổng để đi vào. Mấy dãy nhà kho có lối ra ở đầu phố Sinh Từ là chỗ có công ăn việc làm cho bọn phu khuân vác, culi xe bò kéo...; phương tiện vận chuyển hàng thời kỳ đầu là xe bò, xe cút kít, sau mới có xe ô tô vận tải, người và xe ra vào rầm rập. Những hoạt động của khu nhà ga đã biến chỗ đất hoang bên trong phố Sinh Từ thành một xóm, lẫn cả dân nghèo làm ăn lương thiện, những người lao động ở đây đã lâu đời, làm ăn vất vả tối ngày, và cả những dân tú chiếng, lưu manh côn đồ, thuốc sái đĩ bợm, cờ gian bạc lận, từ các nơi khác đến tụ tập kiếm ăn quanh đây.
